ـ زمستان 1386، در راهروی «دفتر ادبیات و هنر مقاومت» ساختمان حوزه هنری، با خانم‌ها حسینی مواجه شدم. «سیده‌زهرا حسینی» راوی و صاحب خاطره «دا» از اینکه خاطره‌اش مدتی است در چالش آماده‌سازی برای نشر افتاده است گله‌مند بود و «سیده‌اعظم حسینی» ـ مسئول واحد زنان دفتر ادبیات و هنر مقاومت ـ مؤلف کتاب «دا» از اینکه پاسخی شایسته برای تلاش خود و توقع راوی، از دفتر و انتشارات نمی‌گرفت نگران می‌نمود. آنها را به این نکته توجه دادم که مدت‌هاست همراه من است. گفتم هر اثر زمان تولدی دارد و امیدوار باشیم این اثر ـ اگر بتوان به یک خاطره، اثر اطلاق کرد ـ در زمانه خود متولد شود نه زودتر و نه دیرتر.
شرایط اجتماعی و سیاسی عصر انتشار، اهمیت مؤثر موضوع و محتوای کتاب، نثر روزآمد و همه‌خوان اثر، در میانه بودن اشخاص تأثیرگذار ـ به‌مثابه مبلغان فرهنگی و فارغ از هرگونه گرایش فکری ـ ، شناخت ناشر از اهمیت کیفی کار، داشتن گستره توزیع مناسب در نشر، اخذ اجماع فرهنگی بر ملی بودن یک اثر و مواردی دیگر که نیازمند تدقیق عالمانه‌تری است، از مشخصات زمانه خوب برای یک اثر است. به‌زعم این نگارنده، دا، متولد زمانه خویش است و استعدادی که در خود دارد وی را به‌عنوان یک اثر ملی، به سروری همگنان خود خواهد رساند.
2ـ کتابها فرزندانِ پدیدآورندگان‌شان هستند؛ چه این پدیدآور یک شخص حقیقی، حقوقی و یا تلفیقی از این دو باشد. فرزندان «دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری» ـ حدود 580 نفر در جلد ـ در بیست سال عمر این دفتر هر کدام روز تولد و روزگار زیست معینی داشته‌اند. انتشارات سی‌ساله حوزه هنری، که طی این چند سال در هیئت «سوره مهر» به عرصه نشر نازل شده! محل تولد و منشأ گسترش این آثار بوده است. گرچه دوره زیست فروشگاهی این کتابها ـ که متمایز از زیست فرهنگی و پژوهشی است ـ ، با توجه به توان انتشارات حوزه هنری در حمایت فرزندانش یکسان نبوده است اما در سالهای اخیر و در روزگار فرزندسالاری، به تک تک آنها توجه ویژه‌ای شده و با در نظرگرفتن اهمیت و کیفیت هر کدام، افت و خیزی مخصوص به خود داشته است.
3ـ فرزندان یک پدیدآور حقوقی به همراه خود پدیدآور، همواره متأثر از شهرت سایر برادران و خواهران خود هستند. همچنان که در عرف اجتماعی، خیلی‌ها را به فرزندی، برادری و خواهری فلان فرد مشهور نسبت می‌دهند یک اثر مشهور نیز خویشاوندان نسبی خود (از یک پدیدآور و یک ناشر) و سببی (از یک مقوله و موضوع) را تحت تأثیر شهرت خویش قرار می‌دهد. شاید شنیدن چنین عباراتی دور از انتظار نباشد: «... همان ناشری که دا را منتشر کرده است»، «... همان کتابی که توسط ناشر دا منتشر شده است»، «... همان مؤلفی که صاحب کتاب داست»، « ... مثل دا که از خاطرات دوران جنگ است» و غیره. عمر این‌گونه عبارات و جملات، با توجه به دوره شهرت یک اثر، کوتاه و بلند است.
4ـ به نظر این نگارنده، سرمایه‌گذاری تبلیغی یک ناشر برای شناسا کردن آثار با استعداد خود، از یک تا دو سال است. درک اینکه چه اثری تابع چنین شرایطی است یکی از کارشناسی‌های هر ناشر فرهنگی و سازمان متبوع وی است. بسیاری از آثار را سراغ داریم که در زمانه خود متولد نشده، و با بی‌توجهی ناشر در نگاه مشترک بدان در کنار سایر آثار، استعداد مناسب خود را بروز نداده و حیف شده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد که یک ناشر برای یک یا دو اثر خود باید دوره تبلیغی ویژه ـ بدون بی‌توجهی به سایر آثار ـ تعریف کند و اگر اثر تأثیرگذار دیگری در راه دارد تا سپری شدن این دوره از انتشار آن دست نگهدارد.
بخشی از آثار دو دفتر تابعه حوزه هنری یعنی «دفتر ادبیات و هنر مقاومت» و «دفتر ادبیات انقلاب اسلامی» که در دوره پختگی خود هستند و در عرصه ملی از جایگاه ویژه‌ای بر خوردارند در شمار این توجهات قرار دارند. گرچه حوزه هنری اکنون، پس از سی سال، بایست در تمام رشته‌های ادبی و هنری جایگاه شاخصی داشته باشد اما متأسفانه و به هر دلیلی، در میان سایر مراکز ادبی و هنری این کشور، تنها به یکی از این مراکز بودن بسنده کرده است و امید است که به جایگاه برخی از واحدهای تابعه خود در سایر موضوعات نیز دست یابد تا نه فقط آثار تاریخی و ادبی انقلاب و جنگ، که تمام آثار ادبی و هنری آن قابلیت تأثیرگذاری ملی را پیدا کنند.
5ـ از وظایف برادران و خواهران «دا» و پدیدآورندگان آنها، چه آنهایی که شرایط ویژه تبلیغی خود را سپری کرده‌اند یا آنها که در شرایطی ویژه قرار ندارند انتظار همراهی است. تا با شناخت این وضعیت، توجه بیشتر به دا را بی‌توجهی به خود نپندارند و از این رویکرد ناشر حمایت کنند و صبوری خود را از دست ندهند و بگذارند تا دوره‌های تبلیغی ویژه سپری شود و رشد فرهنگی و پژوهشی آثار در مسیر طبیعی خود قرار گیرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
موشک قسام چیست؟